■ جـاده چالـوس، چهارمیـن جـاده زیبای جهـان اما خطـرناک بخش عمران

جـاده چالـوس، چهارمیـن جـاده زیبای جهـان اما خطـرناک
 

جاده 59، معروف به جاده چالوس یکی از مهمترین جاده ها برای مردم تهران و کرج است که از میان شهر کرج در استان البرز شروع و به شهر چالوس در کرانه دریای خزر وصل می‌شود. برخی این جاده را یکی از زیباترین جاده‌های جهان می‌دانند. تا اواخر دوره قاجار جاده ای بین کرج - چالوس وجود نداشته است و تنها یک مسیر خاکی و مالرو، راه دسترسی به روستاهای این منطقه را تشکیل می‌داده است اما به گونه‌ای نبود که ارتباط دهنده شمال و جنوب کشور باشد.

از این زمان به بعد، انواع رستورانها و واحدهای اقامتی و پذیرایی در کنار این جاده شکل گرفت و با ساخت سد امیر کبیر (سد کرج) در سال 1340 به جاذبه‌ها و زیبایی‌های این جاده افزوده شد و در اندک زمانی این جاده به یکی از تفریحگاه‌های مهم گردشگری ایران تبدیل شد.

به نقل از گفته‌های شفاهی از مردم قدیم، کارگران را برای کندن این تونل در دل کوه (چون کندن تونل کندوان آنهم بدون تجهیزات کار بسیار سخت و دشواری بود) با یک سکه پنج ریالی که در آن زمان ارزشمند بود تشویق می‌کردند و گفته می‌شود به ازای هر کلنگ پول داده می‌شده ‌است.

تونل کندوان در اردیبهشت ماه سال 1314 شمسی ساخته شده و تونلی است به مسافت یک هزار و 886 متر و عرض پنج الی هفت و ارتفاع شش متر که کار ساخت آن چهار سال طول کشید و در سال 1318 به بهره برداری می‌رسد. با احداث این تونل 13 کیلومتر از مسیر مرکز کرج به چالوس کاسته شد چون پیش از این برای طی این مسیر باید کوه دور زده می‌شد.

این جاده در دامنه سلسله جبال البرز مرکزی از دوره گذشته ساخته شده ‌است و امکانات و تاسیسات و اماکن گردشگری تفریحی و ورزشی که در حاشیه آن ساخته شده پس از این دوره بوده‌ است که بعدها نیز عنوان چهارمین جاده زیبای جهان را کسب کرد.

این جاده قطر رشته‌کوه‌ های البرز را می‌ پیماید. برای ساخت این جاده تونل‌ ها و پل‌ های طولانی بسیاری ساخته شده که با توجه به زمان ساخت آنها کار و رنج زیادی لازم داشته‌ است. بیشتر سفرهای گردشگری مردم تهران به کرانه‌ های دریای خزر به‌ویژه در تابستان از طریق همین جاده صورت می‌گیرد. اما به علت اینکه طراحی آن در گذشته انجام گرفته‌ است، برای سرعت های بالا مناسب نیست.

رانندگی در جاده پر پیچ و خم جالوس یعنی عبور از میان جنگل و رود و کوه‌‌های سر به فلک کشیده. با وجود زیبایی اما این جاده از پرحادثه‌ترین جاده‌های ایران است. جاده چالوس از مهم‌ترین جاده‌های ایران است که با عبور از رشته کوه البرز، شهر کرج در همسایگی تهران را به شهر چالوس در کرانه دریای خزر می‌رساند.

با وجود مناظر زیبای اطراف این جاده اما نقاط حادثه‌خیز زیادی در طول مسیر جاده چالوس وجود دارد. به دلیل جنس آهکی و رسوبی کوه‌ها، هر از چندگاهی ریزش سنگ روی جاده چالوس باعث بسته شدن آن می‌شود. در زمستان‌ها نیز خطر بهمن رانندگان را تهدید می‌کند. عرض کم جاده و عمر طولانی آن نیز از دیگر موارد خطرناک بودن جاده چالوس است.

آخرین روزهای تعطیلات معمولا روزهای پرترافیک جاده چالوس است. مسافرانی که قصد بازگشت به تهران را دارند.

تصویر زیر مربوط به سال 1312 می باشد یعنی حدود 80 سال پیش و کارگرانی که بدون هیچ وسیله راه سازی پیشرفته ای در حال خراب کردن کوه و ایجاد جاده چالوس می باشند!

محمود مظفر رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر یکشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۱، جاده چالوس را به عنوان یکی از پرحادثه و پرتلفات‌ترین محورهای جاده‌ای ایران در زمستان امسال عنوان کرد.

اسکندر مومنی رئیس پلیس راهور، مهر ۱۳۹۱ اعلام کرد جاده چالوس مربوط به ۸۰ سال پیش است و در زمان افتتاح شاید روزانه ۱۰ خودرو نیز از آن عبور نمی‌کرد اما امروز در برخی روزها تا ۴۰ هزار دستگاه خودرو در این جاده تردد می‌کنند. رئیس پلیس راهور ادامه داد: "ممکن است در آینده‌ای نزدیک در تعطیلات نوروز و در روزهای چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه تردد در این جاده یک طرفه شود."

به گزارش ایلنا، سردار مومنی‌‌ رییس پلیس راهور ناجا، ۲۵ دی ۱۳۹۱ نیز از مجهز شدن جاده چالوس به سیستم کنترل هوشمند خبر داد و اعلام کرد: "جاده چالوس که یکی از جاده‌های پرتردد است در حال مجهز شدن به سیستم هوشمند است که امیدوارم در پایان امسال به پایان برسد‌."

مختصری از زیبایی های جاده چالوس

جاده کرج - چالوس در هر فصل به رنگی در می‌آید و گاه تضاد رنگ‌ها همزمان با هم منظره‌های باشکوه، منحصر به فرد و چشم نوازی پدید می‌آورد. وجود رودخانه کرج به موازات جاده کرج چـالوس، سد کرج و روستای کوچک و زیبای واریان که همچون جزیره‌ای کوچک در آنسوی آب سد کرج می‌باشد زیبایی‌ های این جاده را دو چندان کرده است.

مسافران بسیاری از سراسر کشور به ویژه در فصل بهار و تابستان به این خطه می آیند تا دمی در کنار رودخانه خروشان کرج و سایه سار درختان بیاسایند و علاوه بر استفاده از طبیعت منحصربه فرد این جاده از محصولات و سوغات روستاییان و ساکنان خونگرم حاشیه این جاده از جمله انواع ترشی خانگی، قره قروت، سیر ترشی، عسل کوهستان، مربای عسل، عسل رس بسته، انواع ماست محلی بدون، سرکه سیب محلی، کره محلی، پنیر گوسفندی، انواع شیره انگور، سبزی های کوهی مانند و الک، قارچ و گلپر خشک و ترشی نیز بهره ببرند.

زیبایی و خاطره انگیز بودن جاده کرج - چالوس تنها به طبیعت شگفت انگیز و سوغات آن محدود نمی‌شود و دارای تپه‌های باستانی و روستاهای تاریخی است که گاه قدمت آن به هزاران سال پیش برمی گردد.
 

تونل‌های تو در تو و طولانی نیز یکی دیگر از جاذبه های جاده کرج چالوس به شمار می‌روند که تونل کندوان معروفترین و طولانی ترین و یازدهمین تونل این جاده به شمار می‌رود. پس از این تونل است که این جاده پس از طی 79 کیلومتر از خطه کرج خارج شده و به سوی وادی مازندران در آن سوی دیگر رشته کوه البرز به سوی دریا سرازیر می‌شود.

دامنه سلسله جبال البرز از دیرباز به دلیل آب و هوای مناسب، طبیعت زیبا و وجود پناهگاه‌های مطمئن همیشه محل استقرار و سکونتگاه موقت و دایم اقوام و گروه‌های مختلف بوده است. طبق اسناد و منابع تاریخی، آثار باستانی با معماری‌های جالب توجه و همچنین تپه‌های باستانی در حاشیه شرقی و غربی جاده کرج - چالوس قرار گرفته که از جمله آن می‌توان به بقایای قلعه‌ها و دژهای استواری مثل شاه دژ، قلعه دختر شهرستانک، قلعه تنگه کسیر، قلعه ری زمین و امامزاده های تاریخی با معماری های زیبا اشاره کرد.

این جاده دارای رودخانه های شیرین و متعددی همچون رودخانه‌های وارنگه رود و شهرستانک است که همه و همه شاخه‌هایی از رودخانه اصلی کرج هستند. رودخانه پرآب شیرین کرج از ایام باستان دارای آب فراوانی بوده که آبهای مناطق شهریار، ساوه، کرج و بخش‌هایی از تهران را تامین می‌کرده و مسیر آن تا قم هم ادامه داشته اما اکنون این رودخانه قادر به تامین نیاز آب آشامیدنی شهر کرج هم نیست.

مکانهای دیگری در کنار جاده کرج - چالوس مانند مکانهای ورزشی از جمله پیست اسکی در دیزین و پیست اسکی خور و روستاهای بسیار زیبا از جمله روستاهای خور، آسارا، گچسر و واریان که به عنوان روستاهای هدف گردشگری کرج نیز مصوب شده اند از دیگر جاذبه های گردشگری محور کرج - چالوس است که محدوده آن نیز از بیلقان تا کندوان مسافتی به طول 75 کیلومتر را در برمی گیرد.

چشمه وله در 70 کیلومتری شمال شرق کرج در روستای وله، چشمه گل کیله در شمال کاخ شهرستانک در کوههای بشم آهار و هفت چشمه در اوایل جاده چالوس از جمله چشمه‌های درمانی جاده کرج - چالوس به شمار می رود. نخستین جاذبه‌ای که در ابتدای ورودی به آسارا از سمت کرج به چشم می‌خورد، قلعه تاریخی صلصال است که قدمت آن به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد.

آبشار زیبـا و دیدنی هفت چشمه در منطقه آدران در کیلومتر 17 جـاده کرج چالوس، آبشار و پیست اسکی خور، آبشار روستای کلهـا، چشمه وله در فاصله دو کیلومتری گچسر در روستای وله، باغ لاله ها، تپه شنستون، قلعه دزدبنـد، کـاخ شهرستانـک، امـامـزاده سپهسالار، قلعه ری زمین، غـار زیبای یخ مراد در روستای کهنه ده، غارهای ری زمین و سیراچال و کاخ‌ها و قلعـه‌های قدیمی که قدمت آن به دوران ساسانیان می‌رسد از جمله مهمترین نقاط دیدنی این جاده محسوب می‌شود.

بخش آسارا از نظر منابع طبیعی و تاریخی آنچنان غنی است که ظرفیت لازم برای ایجاد صنعت جهانگردی و گردشگری بین المللی را نیز دارد و جاده کرج - چالوس به عنوان یکی از زیباترین و دیدنی ترین جاده های جهان در این بخش واقع است. سالانه حدود 13میلیون جهانگرد و گـردشگر داخلی از این جـاده بازدید می کنند و بخش آسارا بـا دارا بودن 3 قله بالای 4 هزار متر، پیست اسکی بین‌المللی دیزین از مناطق مهم گردشگری ورزشی محسوب می‌شود.
 

نمایی از مناظر برفی جاده چالوس در زمستان